7 redenen om géén smart-tv te kopen

Sta je op het punt een nieuwe televisie te kopen? Je staat dan waarschijnlijk voor de keuze welke smart-tv je moet kopen. We vragen ons af of het zelfs nu in 2017 nog steeds niet beter is om een model zónder internetverbinding te kiezen.

1. Hij leeft niet lang

Het punt is dat dit een nooit eindigend proces is. Software en hardware trekken elkaar mee naar nieuwe features, waardoor het onvermijdelijk is dat je na een aantal jaar nieuwe hardware nodig hebt om alle nieuwe software te draaien. Apps worden niet meer ondersteund of verdwijnen helemaal, patches komen niet meer uit voor jouw televisie van drie jaar oud en het hele systeem wordt traag en brak.

Je luxueuze smart-tv wordt met andere woorden niet zo gedistingeerd oud als de domme televisie van vroeger. Positieve noot: het is vast goed voor de economie dat we elke drie á vier jaar naar de winkel rennen omdat het apparaat 'te oud' is geworden.

2. Je hebt zelf geen controle

De smart-tv is in feite een computer met een besturingssysteem waar je verder niet veel mag beginnen. Gebruikers van LG-televisies die problemen ondervonden, bemerkten dat de tv's dan wel een veilige modus hadden, maar dat die alleen opgestart mocht worden door een reparateur. Gelukkig vindt een doorzetter de vereiste toetsencombinatie wel online, maar dit soort fratsen onderstreept dat gebruikers geen controle hebben over hun toestel.

Nou ja, 'geen controle'... Restricties zijn uiteraard te omzeilen door mensen die net iets handiger zijn. Je kunt je smart-tv (bijvoorbeeld voor een aantal Android-modellen) rooten om zelf de omgeving te vervangen door iets dat nog wel wordt ondersteund of om een verwijderde app los te installeren, maar net als met smartphones vervalt dan meestal de garantie.

3. Ransomware en andere troep

De reden dat gebruikers ontdekten dat ze niet eens de veilige modus konden opstarten, was een probleem dat aan het groeien is geslagen vorig jaar: ransomware. Het bestaat al voor televisies en de reden dat we nog geen grote plaag hebben gezien is niet omdat die apparaten zo goed zijn beveiligd, maar omdat de winst minimaal is.

Smart-tv's hebben weinig processorkracht en zijn daarom minder interessant als zombie, ransomwaremakers richten zich liever op organisaties die bereid zijn om diep in de buidel te tasten en overheidshackers leveren liever disruptie door aanvallen op de infrastructuur dan op televisies. Maar dat ook televisiemalware groot wordt, ligt voor de hand.

4. Traagheid

Vooral de vroege modellen hadden hier last van, maar ook een splinternieuwe high-end gaat je over drie jaar frustreren met traagheid. Je televisie is tenslotte een computer geworden en als zodanig heeft hij ook tijd nodig om op te starten. Zo testten we drie jaar geleden nog een model van een grote fabrikant die er meer dan 30 seconden over deed om te starten en ondertussen was de televisie gelockt op de zender én het volumeniveau waarop hij stond toen ie was uitgezet.

En zoals we net al aangeven wordt het apparaat trager naarmate hij langer in gebruik is en nieuwe updates ontvangt. Die gaan uit van nieuwere features en langzaam opklimmende eisen, waardoor het high-end-model van dit jaar over drie jaar verouderd is. Traagheid is dus een probleem waar je niet van verschoond blijft en dat is een goede reden om de televisie dom te houden.

5. Spionage

Eerder dit jaar was er ophef over de CIA die slimme televisies veroverde om in te zetten als afluisterapparatuur. Het verbazingwekkende van het hele verhaal vonden we eigenlijk dat mensen hier geschokt door waren; we hebben immers veel ergere dingen te zien, maar wellicht is structurele ondermijning van onze gehele infrastructuur minder behapbaar dan gehackte televisies.

Maar we maken ons niet eens zo druk over de CIA die in de huiskamer meeloert, maar meer over de van always-on 'dienstverlening' van de fabrikant. Een paar jaar terug was er gedoe over de privacyverklaring van Samsung-televisies die stelde dat een toestel uiteraard kan meeluisteren, en vorig jaar benadrukte het bedrijf dat je als gebruiker altijd ziet wanneer de microfoon is geactiveerd, maar net als RAT's die webcams stilletjes activeren kunnen aanvallers hetzelfde met televisies doen. Daarom is dat verre van een sluitend advies.

6. Frustrerende interfaces

Een smart-tv is dan wel een halve computer, echt krachtig is hij meestal niet. We ervaren regelmatig nog steeds een irritante lag als je op een element klikt en de lay-out is bij diverse modellen niet bepaald intuïtief te noemen. Daarnaast gaat de invoer verre van ideaal. Afstandsbedieningen hebben tegenwoordig 1001 toetsen - terwijl je zou zeggen dat je kunt uitbesteden aan een soepele GUI om de knoppen te verminderen - en de logica is soms ook niet om over naar huis te schrijven. Neem een back-button die je uit Home trekt en weer naar de tv brengt. Zou zo'n UX überhaupt zijn getest met daadwerkelijke gebruikers?

7. Update-ellende

Er is maar één ding erger dan een fabrikant die nooit patches uitbrengt: fabrikanten die patches uitbrengen. En vooral feature-updates. Leuk, een nieuwe functionaliteit, maar waarom moet je dan in vredesnaam de interface op z'n kop zetten? Waarom is het nodig om menu-items op een andere plek te zetten? Is dit verandering omwille van verandering, of is er een doel?

Conclusie: ga voor dumb

Met andere woorden, allemaal problemen die een stuk minder ingrijpend hebt als je het slimme deel uitbesteed aan een extern kastje - als je deze smart-tv-equivalente functionaliteit wilt. Zelfs als je Chromecast inmiddels sterk is verouderd, heb je in het slechtste geval zo een nieuwe voor een paar tientjes, in plaats van dat je een heel nieuw scherm moet kopen. Of sluit een mediacenter of (oude) pc aan via Displayport of HDMI. Dan heb je zelf controle, kun je malware uitsluiten en software gebruiken die jij wilt in plaats van wat de fabrikant aanbiedt.

Het nadeel van de populariteit van slimme televisies is dat het steeds lastiger is om een dom model te krijgen. Loop een MediaMarkt of BCC binnen en je wordt doodgegooid met slimme televisies. Ook online is het even zoeken. Bij Coolblue bijvoorbeeld kun je wel kiezen om te filteren op smart-tv's en netwerkverbindingen, maar (nog) niet om ze juist weg te filteren. Kies voor simpele led-tv's en je krijgt nog steeds Tizen- en WebOS-gevallen voor de kiezen en een enkele verdwaalde dumb-tv. Bij Pricewatch van Tweakers kun je tenminste nog netjes 'geen' selecteren bij de categorie smart-tv.

In de privacytips van de Consumentenbond staat ook een treffend advies om bijvoorbeeld meeluisteren te voorkomen: verbreek de netwerkverbinding. "Het grote nadeel hiervan is dat je de smart-functies ook niet meer kunt gebruiken. Je kunt wel gewoon televisiekijken via de kabel, antenne of satelliet." Oftewel: maak er een dumb-tv van.

Veelzeggend zijn ook de volgende woorden van de NPO toen de omroep de aankondigde alleen nog maar televisies van 2014 en later te ondersteunen: "Om alsnog onze uitzendingen te kunnen bekijken op je huidige televisie, kun je gebruikmaken van Chromecast of Airplay in combinatie met de NPO-app op je tablet of telefoon."

Facebook voert succesvolle vlucht uit met Aquila-internetdrone

De internetdrones moeten gaan vliegen op hoogtes tussen 18 en 27 kilometer, ruim boven waar gewone vliegtuigen vliegen. Daardoor moeten ze geen last hebben van stormen. Een ballon moet ze naar die hoogtes brengen.  De stroom komt van zonnepanelen. Per vlucht zouden ze het twee tot drie maanden moeten volhouden.

De drones sturen het signaal naar de grond, waar schotels en antennes het moeten opvangen en omzetten in reguliere wifi- of mobiele netwerken die werken met huidige smartphones, tablets en laptops. Een enkele drone moet een gebied met een radius van vijftig kilometer beslaan.

WikiLeaks publiceert CIA-methodes om routers binnen te dringen

WikiLeaks heeft een nieuwe publicatie in zijn Vault 7-reeks online gezet. Deze draait om het Cherry Blossom-project van de CIA, dat zich richt op het uitbuiten van kwetsbaarheden in routers en toegangspunten, om bijvoorbeeld man-in-the-middleaanvallen uit te kunnen voeren.

De CIA omschrijft Cherry Blossom in een van de documenten die WikiLeaks publiceert, als een manier om internetactiviteit te monitoren en software-exploits uit te voeren bij doelwitten. "CB is vooral gericht op het binnendringen van draadloze netwerkapparaten, zoals routers en accesspoints om deze doelen te bereiken."

De documenten beschrijven hoe netwerkapparaten van aangepaste firmware voorzien kunnen worden, al dan niet draadloos op afstand, om er zogenoemde FlyTraps van te maken. Deze FlyTraps leggen een verbinding met CherryTree, een command&control-server. Daarbij wordt informatie over de status van het netwerkapparaat overgebracht, die CherryTree in een database verzamelt. De server kan ook opdrachten versturen naar het netwerkapparaat en via browser-interface CherryWeb kan een CIA-medewerker het beheer uitvoeren.

Bij man-in-the-middleaanvallen kan de CIA via een FlyTrap netwerkverkeer scannen op mailadressen, chatnamen, mac-adressen en voipnummers. Ook kan al het netwerkverkeer afgevangen worden en kunnen gebruikers van het netwerk met browsers doorgesluisd worden naar exploits. Daarnaast kan een FlyTrap vpn-tunnels opzetten naar vpn-servers voor directe toegang tot clientapparaten op het netwerk.

Onderdeel van de publicatie is een overzicht van routers en toegangspunten met daarbij vermeld of er een mogelijkheid is om draadloos de firmware bij te werken en of een exploit het beheerderswachtwoord kan achterhalen. Onder andere bij de DLink DIR-130 met firmware v1.12 en de Linksys WRT300N met versie 2.00.08 is dat het geval, constateerde HackerFantastic.

http://webwereld.nl/software/93518-16-tips-en-tweaks-voor-windows-10

Een beveiligingsonderzoeker heeft een methode gevonden om elke computer met Windows 7 of 8 te laten vastlopen. Daarvoor hoeft alleen een bepaalde link te worden bezocht in een browser of in de bestandsverkenner.

Dat meldt Ars Technica vrijdag. De Windows-versies bevatten een kwetsbaarheid die zorgt voor problemen als een lokale bestandslocatie met de mapnaam '$MFT' wordt bezocht.

NU.nl heeft het probleem kunnen verifiëren op een computer met Windows 7. Nadat de problematische URL wordt bezocht, kunnen geen nieuwe programma's meer worden opgestart en reageren al gestarte programma's niet meer.

Volgens Ars Technica is dat het geval omdat het bestandssysteem door de bug wordt vergrendeld. Alle programma's wachten totdat deze vergrendeling wordt opgeheven, maar dat gebeurt niet. De enige manier om de computer weer aan de praat te krijgen is hem handmatig opnieuw op te starten.

De bug toont gelijkenissen met een probleem dat in de vorige eeuw werd aangetroffen in Windows 95 en 98. Windows 10 lijkt niet te worden getroffen door de nieuwe bug. Microsoft heeft nog niet gereageerd op de vondst.

Beveiligingsonderzoekers hebben nieuw en overtuigend bewijs gevonden dat de Lazarus Group, een hackersgroep die voor de Noord-Koreaanse staat werkt, achter de grootschalige verspreiding van de ransomware WannaCry zit.

Eerder werden al gelijkenissen gevonden tussen de code van WannaCry en de malware Contopee, die al jarenlang door Lazarus wordt gebruikt.

Onderzoekers van Symantec schrijven maandagnacht dat ze verschillende andere aanwijzingen hebben gevonden die Lazarus aan de nieuwe ransomware-aanval koppelt. Zo zijn drie verschillende stukken Lazarus-malware aangetroffen op het netwerk van het eerste slachtoffer van WannaCry. 

Het gaat onder meer om een stuk software dat eerder werd gebruikt om grote hoeveelheden data te wissen bij de filmtak van Sony. Dat bedrijf werd in 2014 getroffen door een ernstige hack. Volgens experts zat Noord-Korea achter die aanval, al ontkent het land dat.

IP-adressen

Bij de WannaCry-aanval zijn ook ip-adressen gebruikt die eerder zijn gekoppeld aan Lazarus. Verder heeft Symantec code-overeenkomsten aangetroffen tussen verschillende onderdelen van de WannaCry-ransomware en oudere programma's van Lazarus.

Verschillende cybersecurity-onderzoekers koppelden WannaCry eerder al aan Noord-Korea, maar die conclusie werd toen door anderen nog gezien als voorbarig. De ransomware kon zich snel verspreiden door misbruik van een Windows-lek dat al jaren eerder werd gevonden door de Amerikaanse inlichtingendienst NSA, en dat door een andere hackersgroep op straat kwam te liggen.

HP zette vermoedelijk per ongeluk keylogger in audiodrivers - update

HP heeft vermoedelijk per ongeluk een keylogger gezet in de audiodriver van laptops. De keylogger zat in een update in 2015, die voor de audiodriver bijhield of gebruikers een bepaalde knop op het toetsenbord indrukte om dan een functie uit te voeren.

De audiodriver schreef na een latere update een log met ingedrukte toetsen weg naar het bestand C:\Users\Public\MicTray.log. De computer leegt het bestand elke keer als de gebruiker uitlogt. Beveiligingsbedrijf ModZero, die de keylogger ontdekte, vermoedt dat er geen opzet in het spel is. De keylogger sloeg onder andere wachtwoorden op in plain text zonder medeweten van de gebruiker.

Omdat HP niet heeft gereageerd op de melding van ModZero, heeft het bedrijf besloten de informatie online te zetten. De keylogger staat op veel verschillende laptops van de fabrikant met Windows 7 en Windows 10, blijkt uit de gedetailleerde informatie over de software.

Gebruikers van getroffen laptops kunnen checken of de log op hun laptop staat en als dat zo is, volstaat het verwijderen van het bestand  C:\Windows\System32\MicTray64.exe of  C:\Windows\System32\MicTray.exe om de keylogger te verwijderen. De audiofunctie die pas werkt met een druk op een vooraf ingestelde knop werkt dan ook niet meer, waarschuwt ModZero.

HP heeft het issue tegenover TheNextWeb bevestigd. De fabrikant zegt binnenkort met een update te komen om het probleem te verhelpen.

Update, 10:38: HP Benelux heeft een statement gegeven over de zaak. "HP zet zich in voor de veiligheid en privacy van haar klanten en het keylogger issue op een aantal HP PC’s is bij ons bekend. Dit issue geeft HP geen toegang tot de klantgegevens. Onze leverancier heeft software ontwikkeld om de audio functionaliteiten te testen voorafgaand aan de product lancering. Dit had niet in de laatste versie moeten zitten die is verstuurd. Een oplossing is beschikbaar via HP.com."

Nieuwe testversie Windows 10 kan Edge in container draaien

Microsoft heeft een nieuwe testversie van Windows 10 voor Insiders in de Fast Ring uitgebracht. Bij de Enterprise-versie is de optie toegevoegd om Microsoft Edge in een 'Application Guard' te draaien voor veilige internetsessies. Daarnaast heeft Edge meer opties voor pdf's gekregen.

Microsoft heeft Windows 10 Insider Preview Build 16188 vrijgegeven voor testers in de Fast Ring. In deze versie kunnen gebruikers de Windows Defender Application Guard inschakelen. Vervolgens krijgt Edge de optie om Application Guard-vensters te openen: de browser draait dan in een container, waarvoor Microsoft gebruikmaakt van zijn Hyper-V-virtualisatie.

De internetsessie vindt compleet geïsoleerd van de rest van het systeem en het netwerk plaats, wat de veiligheid enorm vergroot. Bij het sluiten van de container verdwijnen alle sporen bovendien automatisch. Microsoft meldt dat de optie voorlopig alleen werkt bij Windows 10 Enterprise Edition met Hyper-V.

Edge heeft daarnaast de mogelijkheid gekregen om pdf-formulieren in te vullen en gebruikers kunnen nu aantekeningen maken op pdf-documenten. Ook zijn de navigatiemogelijkheden voor pdf's uitgebreid.  Verder heeft de assistent Cortana zijn eigen onderdeel bij de instellingen gekregen en is het icoontje voor het Windows Insider Program aangepast naar een Ninjacat. Tenslotte zijn de Magnifier-instellingen uitgebreid zodat slechtzienden meer mogelijkheden voor vergroten en inzoomen hebben.

Chrome gaat gebruikers vaker waarschuwen bij http-sites

oogle heeft een aantal veranderingen in de Chrome-browser aangekondigd. Zo moeten er vanaf versie 62 aanvullende waarschuwingen worden getoond op http-sites, bijvoorbeeld in de incognitomodus en bij het invullen van gegevens.

Bij de aankondiging maakt Google bekend dat de wijzigingen in oktober van kracht moeten worden. De zoekgigant schrijft dat in principe alle gegevens die gebruikers op een website invullen ontoegankelijk voor derden zouden moeten zijn. Daarom waarschuwt Chrome vanaf versie 62 dat de gebruiker zich op een onveilige website bevindt als er gegevens op een http-pagina ingevuld worden. Daarbij maakt het niet uit om wat voor gegevens het gaat.

De tweede verandering is dat er ook op incognitotabbladen de melding 'not secure' wordt getoond als een Chrome-gebruiker zich op een http-pagina bevindt. Google motiveert deze keuze door te stellen dat gebruikers die de incognitomodus activeren, verwachten dat hun privacy beter is beschermd. Op een http-pagina is het netwerkverkeer echter inzichtelijk voor personen die zich op hetzelfde netwerk bevinden, redeneert het bedrijf.

Google is al langer bezig met het aanpassen van de manier waarop de Chrome-browser met http-pagina's omgaat. In september van vorig jaar kondigde het bedrijf aan dat de inmiddels uitgekomen versie 56 van Chrome websites die wachtwoorden en betalingsgegevens doorsturen als onveilig zou gaan aanduiden als deze geen https gebruiken. Google zegt nu dat er sinds deze wijziging 23 procent minder naar http-sites met invulvelden voor wachtwoorden of betalingsgegevens genavigeerd wordt. In januari begon ook Firefox met het waarschuwen voor http-pagina's met inlogformulieren.

Verschillen smaken en opties

Je hebt nu verschillende versie van Windows 10: 1507 (de RTM), 1511 (de update uit november datzelfde jaar), 1607 (Anniversary Update van vorige zomer) en de aankomende 1703 (Creators Update). Die verschillen nopen bedrijven tot het stellen van de vraag: welke van deze versies kun je het beste uitrollen? We kijken hier naar de verschillen:

• Voor zakelijk gebruik zit je meestal op onderhoudslijn CBB (Current Branch for Business). Je krijgt dan niet te maken met Insider-builds en je bent zelfs conservatiever dan de consumentenversie die onder CB (Current Branch) wordt uitgerold. Dat is namelijk eigenlijk de uitgebreide live-bèta en de issues die er bij consumenten worden uitgehaald, leveren uiteindelijk een stabielere editie op die CBB-status krijgt.
• Onlangs kondigde Microsoft aan dat de allereerste versie van Windows 10 die in juli 2015 uitkwam niet meer ondersteund wordt vanaf mei. Deze versie moet je dus vermijden en uitfaseren. Als je updates hebt weten te blokkeren en machines geen latere versie draaien, moet je daar nu iets aan doen. Bovendien was het een vroege versie die niet bepaald stabiel was.
• Versie 1511 kreeg bijna een half jaar later, 8 april 2016, CBB-status. Daar geldt ook voor dat hij achterloopt. We vermoeden gezien de tot nu toe genomen stappen van Microsoft dat begin 2018 de ondersteuning hiervan wordt beëindigd. Het is beter om vroeger dan later te upgraden.
• Op dit moment is de Anniversary Edition de gulden standaard voor Windows 10. Hij kwam uit op 2 augustus 2016 en kreeg minder dan vier maanden later, 29 november, CBB-status.
• Versie 1703, de Creators Update, is momenteel in bèta en zou binnen enkele maanden moeten verschijnen. We hebben geen idee wanneer dit CBB-status krijgt, maar gaan uit van een maand of vier na release. De nieuwe update heeft bijvoorbeeld allemaal features voor grafisch ontwerp, wat een duidelijke poging is om Apple naar de kroon te steken. Ook is de beveiliging verhoogd, is er beter apparaatbeheer en heb je als admin meer controle over updates.

Ja, er zijn wat ergernissen: patchbeheer is een hoop gedoe, de dataverzameling doet sommige mensen huiveren en het duurt even voordat de versie die iedereen krijgt daadwerkelijk stabiel is. En sommigen onder ons vinden de gebruikersinterface een beetje buitenissig in vergelijking met Windows 8. Bovendien is Cortana niet volledig, en spreekt ze nog steeds geen Nederlands, en Edge is ook niet compleet, waardoor je je soms afvraagt waar ze mee bezig zijn bij Microsoft.

Windows 10 verandert steeds, maar blijft in naam Windows 10. Zoals ik en andere collega's al vaker schreven is de verbeterde beveiliging alleen al reden genoeg om over te stappen van een eerdere versie van Windows naar het nieuwe OS. Zorg er alleen voor dat je vanaf heden de Anniversary Update gebruikt in zakelijke omgevingen en houd het blog van collega Woody Leonhard bij om te zien of er issues zijn met patchen.

Windows 10 voor conservatief gebruik

Een laatste punt: Als je heel conservatief bent en in het bedrijf jarenlang met dezelfde omgeving moet werken, kun je kijken naar de Long-Term Servicing Branch (LTSB). Deze verandert het minst snel. Securitypatches en bugfixes krijg je automatisch, maar geen feature-updates en nieuwe versie van Windows 10 moet je handmatig installeren. De Anniversary Updates heeft inmiddels LTSB-status, maar we weten niet of Creators Update die ook krijgt; 1511 is bijvoorbeeld nooit in de LTSB verschenen.

Microsoft ziet LTSB als de optie voor uitsluitend kritieke systemen, want het verslaat het nut van het snel afleveren van features waar Windows 10 voor gaat. Maar als je koste wat kost onderbrekingen door updates wilt voorkomen, is het de moeite waard om deze optie te onderzoeken.

Toekomstige versie μTorrent heeft interface alleen in webbrowser

BitTorrent-kopstuk Bram Cohen doet de uitspraken in de Steal This Show-podcast, zo schrijft TorrentFreak. Deze uitzending van Steal This Show staat schijnbaar nog niet online. Cohen verzekert gebruikers dat μTorrent toegankelijk zal zijn vanuit de browser naar keuze van de consument. Ze hoeven geen andere, speciale browser te installeren.

De overstap naar een browserversie moet het gebruik van moderne widgets mogelijk maken, hoewel in het artikel niet verder uitgelegd wordt wat daarmee precies bedoeld wordt. De nieuwe versie maakt ook gebruik van technologie die ook aanwezig was in de peer-to-peerbrowser Maelstrom, ook van BitTorrent Inc. Dit project is zelf nooit echt van de grond gekomen. Een van de functies van de browser was ook het streamen van torrents. Volgens de website van μTorrent is het streamen van torrents wel een functie waar de betaalde Pro-versie van de applicatie voor vereist is.

Hoewel de verandering ingrijpend is, zegt Cohen er vertrouwen in te hebben dat de zet gepast is. Sinds de release van μTorrent meer dan tien jaar geleden zijn er veel meer applicaties die in de browser draaien. Cohen meent dat μTorrent daar ook een van kan zijn. Desalniettemin zegt hij dat de overstap eerst getest wordt en er goed naar feedback van gebruikers geluisterd zal worden.

μTorrent heeft volgens TorrentFreak 150 miljoen maandelijks actieve gebruikers, wat het veruit de populairste torrentclient maakt. μTorrent is sinds 2006 eigendom van BitTorrent Inc, het bedrijf van de maker van het achterliggende protocol. Een releasedatum voor deze nieuwe versie is er nog niet, maar volgens Cohen hoeven geïnteresseerden er niet lang op te wachten.

13 allerbeste laptops van dit moment

1. Beste ultrabooks

1: XPS 13 van Dell

Dell verandert fundamenteel weinig aan zijn populaire high-end laptop XPS 13 en dat is een goede strategie, want het bedrijf staat al jaren aan de top wat capabele ultrabooks betreft. De nieuwe versie met Kaby Lake-processor heeft hetzelfde design als zijn voorganger: een aluminium behuizing en koolstofvezelklep met een aantrekkelijke bezelloos scherm van 13 inch.

 Spectre 13.3 van HP

Als uiterlijk erg belangrijk voor je is, dan past de HP Spectre 13.3 misschien meer bij je: het is een van de dunste ultrabooks die er zijn. Iedereen die gaat kwijlen van Apple's MacBook van 12-inch zal dit waarschijnlijk ook een prachtig apparaat vinden en de prestaties ervan zijn beter.

Beste convertible

Spectre x360 13 van HP

De laptop en tablet in één (convertible) Spectre x360 had in de versie die we in 2015 onder handen namen enkele minpunten. Een nieuwe versie daarvan kwam afgelopen herfst uit en was kleiner, dunner en merkbaar lichter, terwijl het uitstekende prestaties en accuduur bood. Er is nu een versie voor 2014 met speciale interactieve invoerstylus en een 4K-schermoptie bovenop dat al buitengewone pakket.

Beste budget ultrabook

ZenBook UX305 van Asus

De UX305 is de beste qua prijs/kwaliteit-verhouding. Hij heeft 8GB RAM en een SSD van 256 GB. Omdat de prijs relatief laag is, zo'n 750 euro, zou je verwachten dat de bouwkwaliteit laag is of er stiekem een matig scherm is ingezet. Maar niets is minder waar, deze ultrabook heeft een aluminium behuizing en een 1920 x 1080 IPS-scherm met een laag die schittering tegengaat. Hij is 12 mm dun en weegt ongeveer 1,2 kilogram.

Beste luxemodel

Surface Book i7 van Microsoft

We kunnen de Surface Book van Microsoft niet anders omschrijven dan een luxe-item. De versie die je waarschijnlijk wilt hebben is uitgerust met een GPU en die gaat je minimaal 2599 euro kosten. Maar wat je daarvoor terugkrijgt is grandioos, zoals het prachtige 13,5 inch hogeresolutiescherm, GeForce, Skylake dualcore en uitmuntende accuduur. Je kunt het scherm losklikken om het als tablet te gebruiken en de stylus is een heel fijn extraatje.

Beste hybdride

1: Surface Pro 4 van Microsoft

Dit is ook een categorie die misschien niet iedereen al herkent: de hybride is een laptop en tablet in één. In tegenstelling tot de eerder genoemde convertible draai je niet bijvoorbeeld een toetsenbord om een scharnier, maar is het toetsenbord een los component. Zonder is het een tablet en je klikt hem eraan vast als je productiever aan de slag wilt.

2: Galaxy TabPro S van Samsung

Samsungs eerste hybride is ongelooflijk dun, erg lichtgewicht en heeft een prachtig ogend OLED-scherm. Het heeft een zeer redelijke performance bij de basale taken waar dit apparaat voor gebruikt gaat worden en met constant video afspelen haalt hij bijna negen uur uit zijn accu. Daarbij moeten we vermelden dat OLED bij de weergave van zwart minder energie verbruikt en in onze tests draaiden we widescreen-films, met een zwarte balk boven en onder. Voor de 9 uur geldt dus YMMV.

Beste budget hybride

Spectre x2 van HP

Als je een goedkoper alternatief wilt voor de Surface Pro 4, is er meer dan de Surface 3. Voor zo'n 650 euro heb je de Spectre x2 met 128 GB opslag, 4 GB RAM een Intel Core m3, de Skylake-processor, maar dan voor laag energieverbruik. Daar zit trouwens ook meteen het toetsenbord al bij, wat bij de meeste hybride's een extra item is.

Beste gaming-laptop

GT73VR Titan van MSI

De komst van Nvidia's Pascal-gebaseerde mobiele GPU's heeft high-end gaminglaptops volledig getransformeerd: voor het eerst zijn ze wel net zo goed als desktopcomputers. Een goed voorbeeld is MSI's GT73VR Titan, een laptop met GTX 1080 en een 1920 x 1080, 120 Hz G-Sync-scherm van 17,3 inch. Met hoge framerate is het beeld ontzettend soepel: we haalden pieken van meer dan 150 fps met alle instellingen op maximum in Tomb Raider en Shadow of Mordor.

Beste draagbare gaming-laptop

1: Alienware 13 (2016)

De Titan is krachtig, maar met bijna vier kilo nou niet bepaald mobiel. Deze laptop is nog steeds twee en een halve kilo, maar heeft behoorlijk wat kracht voor dat relatief lage gewicht. Ook dit is te danken aan Nvidia's Pascal GPU: een draagbare gamin-latop is geen paradoxale hardware meer. Met een GTX 1060 van binnen heb je een krachtige machine die je zowaar kunt gebruiken als er geen stopcontact in de buurt is en waar je je geen breuk aan sjouwt.

2: GS63VR Stealth van MSI

We vallen wellicht in de herhaling, maar de sprong van Maxwell-GPU's naar Pascal-GPU's heeft de wereld van gaminghardware op z'n kop gezet. Dit is een fraai voorbeeld: de GS63VR Stealth heeft een scherm van 15,6 inch, een quadcore i6700HQ-cpu en een GTX 1060 - en weegt ondertussen slechts twee kilo.

Beste high-end Chromebook

HP Chromebook 13 G1

Zelfs het vlaggenschip van de Chromebook, de Pixel, zal nerveus worden van dit prachtige model dat zich op de zakelijke markt richt. Het is de eerste Chromebook met 3200 x 1800 QHD+ en een Core m-CPU. Hiervoor was Dells Chromebook 13 onze favoriet (nog steeds een fraai model overigens) maar HP's Chromebook 13 is een magnifiek ogende Chromebook die je graag aan de wereld wilt laten zien.

Beste low-end Chromebook

Asus Chromebook C202SA-YS02

Chromebooks hebben webproductiviteit naar de massa gebracht met apparaten voor mensen op een budget en uiteraard naar scholen die bewust kijken naar kosten-baten. Chromebooks zijn meestal niet duur, los van de echte high-end-modellen die we hiervoor bespraken - en onze keus voor de 'gewone' Chromebook is de Asus C202S.

Google Earth introduceert 3d-weergave en interactieve gesproken rondleidingen

Google Earth heeft een update gekregen waarmee het mogelijk is om locaties op aarde te bekijken in 3d. Daarnaast is de functie Voyager geïntroduceerd, waarmee gebruikers verschillende interactieve rondleidingen kunnen bekijken.

De nieuwe versie van Google Earth heeft een 3d-knop waarmee locaties in drie dimensies vanuit alle gewenste hoeken te zien zijn. Gebruikers kunnen over de gekozen locatie heen zweven, in- en uitzoomen en de camera laten roteren. De 3d-beelden lijken deels een getekende weergave van de realiteit. De functie werkt niet op alle plekken. Zo is Amsterdam grotendeels in 3d en Groningen ook, maar Utrecht heeft bijvoorbeeld alleen een platte weergave.

Een andere nieuwe functionaliteit is Voyager. Gebruikers kunnen hiermee interactieve rondleidingen zien die worden begeleid door ingesproken teksten van bijvoorbeeld wetenschappers. Zo zijn zes bijzondere natuurlocaties afkomstig uit BBC Earth-afleveringen te zien en is het Gombe National Park in Tanzania te bekijken waarbij de stem van Jane Goodall vertelt over haar onderzoek naar chimpansees. In totaal zijn er meer dan vijftig van dit soort verhalen in de nieuwe versie van Google Earth verwerkt. Deze verhalen gaan gepaard met onder andere 360-gradenvideo's en beelden vanuit het street view-perspectief. Ook kunnen mobiele gebruikers virtuele ansichtkaarten van de locaties uit Voyager versturen; op desktops is er een link om te locatie te delen.

Gebruikers kunnen ook 'verborgen juwelen' op de aardbol bekijken via de optie 'I'm feeling lucky', inclusief korte beschrijvingen. Met deze optie toont Google Earth een willekeurige mooie locatie. Voorbeelden daarvan zijn volgens Google het eiland Pemba, nabij de kust van Tanzania en het historische La Scala operahuis in Milaan. In totaal zijn er zo'n 20.000 van dit soort willekeurige locaties te bekijken via deze functionaliteit.

De update is vanaf dinsdag beschikbaar voor de browser Chrome en mobiel besturingssysteem Android. Hiermee is Google Earth niet langer enkel beschikbaar in de vorm van een aparte app; op mobiele apparaten is een app nog steeds vereist, maar op desktops is de dienst vanuit de Chrome-webbrowser te openen. Voor iOS en andere browsers komt de nieuwe versie van Earth later beschikbaar.

Starcraft en Starcraft: Brood War zijn gratis te downloaden

Ontwikkelaar Blizzard heeft op zijn website bekendgemaakt dat het originele Starcraft en het uitbreidingspakket Starcraft: Brood War vanaf woensdag gratis zijn te downloaden. Het origineel en de uitbreiding zijn zowel voor de pc als voor de Mac te downloaden.

Blizzard brengt de gratis download uit met patch 1.18. Deze patch brengt een aantal vernieuwingen met zich mee, zoals de mogelijkheid om te wisselen tussen fullscreen-weergave en een windowed modus. Ook zou de patch de ondersteuning voor Windows 7, 8.1 en 10 verbeteren. Daarnaast is de game speelbaar op mac beta 10.11 en recentere versies. Blizzard heeft ook een toeschouwermodus, autosaves, een verbeterd anticheat-systeem en een verbeterde layout van de interface doorgevoerd.

Het gratis beschikbaar maken van het originele Starcraft, dat in 1998 uitkwam en in 2010 met Starcraft II een opvolger kreeg, heeft te maken met de komst van Starcraft Remastered. Met deze opgepoetste versie krijg het originele Starcraft een flink grafische update en is er ondersteuning voor maximaal 4k-resolutie. Op grafisch gebied zijn alle sprites, de tweedimensionale afbeeldingen waaruit de hele game is opgebouwd, opnieuw gecreëerd in een hogere resolutie.

Inhoudelijk is de game compleet en grotendeels ongewijzigd. De campagnes voor de Terran, Zerg en Protoss zijn aanwezig en de Brood War-inhoud is er ook. Volgens Blizzard kunnen bezitters van het originele Starcraft en de remaster online tegen elkaar spelen. De remaster moet deze zomer uitkomen.

Microsoft en Docker kondigen Linux-containerondersteuning via LinuxKit aan

Op het DockerCon-evenement heeft Docker LinuxKit aangekondigd, waarmee Linux-containers op verschillende platforms gebruikt kunnen worden. Microsoft kondigt aan daarvoor ondersteuning te bieden in Windows 10 en Windows Server.

Docker meldt dat het met LinuxKit mogelijk moet zijn om een Linux-distributie op platformen te draaien die niet standaard zijn voorzien van ondersteuning voor het OS, zoals Windows en macOS. Zo is de minimale grootte van een image 35MB en draaien alle systeemdiensten als containers, waardoor zij naar wens verwijderd of vervangen kunnen worden. Docker heeft de broncode van LinuxKit beschikbaar gesteld via GitHub. Alpine, de Linux-distributie die Docker gebruikt voor zijn officiële images, blijft volgens de onderneming bestaan.

In een eigen aankondiging schrijft Microsoft dat het Linux-containers ondersteunt in Windows Server door gebruik te maken van dezelfde isolatietechnieken als bij zijn Hyper-V-hypervisor. Daardoor kunnen Windows- en Linux-containers naast elkaar gedraaid worden, aldus het bedrijf. Deze functionaliteit moet beschikbaar komen in zowel Windows als Azure. Microsoft zegt dat het samenwerkt met Canonical, Intel, Red Hat en SUSE, en dat gebruikers kunnen kiezen welke Linux-distributie zij willen gebruiken.

Naast LinuxKit kondigde Docker het Moby-project aan, dat een aantal componenten en een framework biedt voor het bouwen van eigen containersystemen. Docker is een dienst die het mogelijk maakt om software te draaien in een container, die in alle benodigdheden voorziet. Het verschil met een virtual machine is bijvoorbeeld dat er minder systeemcapaciteit benodigd is.

Xbox en Windows 10 krijgen functie om geld terug te vragen voor apps en games

Microsoft gaat het mogelijk maken voor gebruikers om hun geld terug te vragen als zij niet tevreden zijn met de aanschaf van een app of game voor Windows 10 of de Xbox One. Dat kan tot twee weken na aanschaf, mits de game niet langer dan twee uur is gespeeld.

Xbox-gebruikers die toegang hebben tot het alfagedeelte van het Insiders-programma hebben de functie al tot hun beschikking gekregen. Dat melden onder andere Ars Technica en gebruikers op Reddit. Microsoft noemt de functie 'Self-Service Refunds' en gaat deze invoeren voor de Windows App Store en de Xbox Store. Wanneer alle gebruikers de mogelijkheid krijgen is nog niet bekend.

Om geld terug te vragen moeten klanten naar hun Microsoft-accountpagina gaan. Bij de geschiedenis van gemaakte bestellingen verschijnt een optie om geld terug te vragen. Een refund kan worden aangevraagd als het betreffende spel of programma met alle accounts maximaal twee uur is gebruikt. Valve voerde in 2015 op Steam al de mogelijkheid in om geld terug te vragen na aanschaf van een game. Dat bedrijf hanteert dezelfde voorwaarden.

Amazon gaat 70 miljoen dollar terugbetalen voor in-app aankopen door kinderen

Amazon gaat Amerikaanse ouders in totaal ruim 70 miljoen dollar terugbetalen, omdat hun kinderen zonder waarschuwing in gratis gameapps aankopen konden doen. Dit is het gevolg van het feit dat Amazon zich niet langer verzet tegen een vonnis dat het bedrijf hiertoe verplicht.

Amazon en de FTC hebben besloten niet langer te procederen, wat de weg vrijmaakt voor de tenuitvoerlegging van het eerdere vonnis, waarin is geoordeeld dat Amazon 70 miljoen dollar moet terugbetalen. Omgerekend is dat ruim 65 miljoen euro. In 2016 bepaalde een Amerikaanse rechter dat Amazon aansprakelijk was voor het op oneerlijke wijze in rekening brengen van kosten voor aankopen die kinderen hadden gedaan in gratis apps. De Amerikaanse FTC startte de rechtszaak en kreeg van de rechter gelijk.

Volgens de rechter wist Amazon dat veel klanten niet doorhadden dat er al snel aankopen werden gedaan in de apps en dat het veelal om kinderen ging. Daarbij slaagde Amazon er niet in om zich te verzekeren van de toestemming van ouders voor de aankopen en werden de ouders onvoldoende voorgelicht. Ook heeft Amazon te weinig werk gemaakt van de mogelijkheid voor ouders om wachtwoorden in te stellen, om zodoende de aankopen te kunnen voorkomen.

Het gaat specifiek om de Amazon Appstore, waarin gebruikers apps kunnen downloaden voor mobiele telefoons en voor Kindle Fire-tablets. Veel apps zijn gericht op kinderen, die in de gameapps werden gestimuleerd om zaken te bemachtigen, wat vaak gepaard ging met een in-app aankoop met echt geld.

Nederlandse wetenschappers bouwen mini-supercomputer

Nederlandse onderzoekers van verschillende disciplines hebben de handen ineen geslagen bij de ontwikkeling van een compacte supercomputer die slechts vier serverracks inneemt, maar een rekenkracht biedt van 0,2 petaflops. Het systeem bevat Power8-chips en Nvidia P100-accelerators.

De wetenschappers hebben het systeem Little Green Machine II genoemd en stellen het beschikbaar voor onderzoekers in de oceanografie, informatica, kunstmatige intelligentie, algoritmiek, financiële modellering en sterrenkunde. Deze laatste groep zal de voornaamste gebruiker zijn, verwacht Simon Portegies Zwart van de Universiteit Leiden, waar Little Green Machine II staat: "Wij hebben het meeste ervaring met het gebruik van dit soort systemen."

Portegies Zwart benadrukt wel dat de machine voor veel onderzoekers toegankelijk komt en hoopt onderzoekers die minder ervaring hebben met het omgaan met veel rekenkracht juist enthousiast te maken. De Little Green Machine II is ook tot stand gekomen omdat meerdere onderzoeksgroepen de behoefte hadden aan de makkelijke beschikbaarheid van veel rekenkracht.

Het systeem beslaat vier serverracks met elk twee Power8-processors van IBM en vier P100-accelerators van Nvidia, die opgetrokken zijn rond Pascal-gpu's. De processors en accelerators communiceren onderling via Nvidia's NVLink-interconnect, waardoor rekenwerk met een bandbreedte van 80GB/s verdeeld kan worden en ook geheugen gedeeld kan worden. De servers zijn met Infiniband-interconnects verbonden en een vijfde server zorgt voor onder andere de verbinding met het systeem voor dataopslag.

De keuze voor de hardware maakt dat het systeem niet alleen compact is, maar ook zuinig. IBM heeft geholpen met de bouw van het systeem, wat de keuze voor de Power Architecture verklaart. De eerste versie van Little Green Machine, eveneens in Leiden, was met Intel Xeon E5-2600-cpu's uitgerust en dus op de x86-architectuur gebaseerd. Dit betekent dat onderzoekers hun software moeten herschrijven, maar volgens Portegies Zwart is de prestatiewinst dit waard.

De nieuwe kleine supercomputer is ongeveer tien keer zo snel als zijn voorganger. Het systeem zal geen records neerzetten, maar daar is het de onderzoekers ook niet om te doen. De rekenkracht van ongeveer 200 teraflops is minder dan de uitbreiding die de Nationale Supercomputer Cartesius bijvoorbeeld vorig jaar kreeg. Dat clusteronderdeel biedt een rekenkracht van 284 teraflops met x86-onderdelen.

De bedoeling is dat het systeem zo flexibel mogelijk ingezet wordt. "We hanteren geen quotum. Wie rekenkracht nodig heeft komt gewoon en kan de systeembeheerder vragen een node over te laten of te wachten tot er een beschikbaar is. Als iedereen tegelijk komt kunnen we nadenken over een nieuwe machine of afspraken maken. De vorige stond 24 uur per dag volgeboekt en dat ging ook altijd goed", aldus Portegies Zwart.

De eerste tests zijn inmiddels uitgevoerd. Hierbij simuleerden de onderzoekers de botsing tussen de Melkweg en de Andromedanevel die over ongeveer vier miljard jaar plaatsvindt. De bouw van Little Green Machine II kostte 200.000 euro, waar de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek een deel van verstrekt heeft. Naast IBM hebben ook medewerkers van het CWI en de universiteiten van Leiden, Delft en Utrecht meegeholpen met de ontwikkeling.

De 5 fatale zwakke punten van Windows 10

Het is niet allemaal rozengeur en maneschijn met de Creators Update

Windows 10 zal weer een hoop nieuwe verbeteringen krijgen als de Creators Update wordt uitgerold, maar er zijn ook aardig wat klachten, er zal het een en ander veranderen en niet iedereen (vooral beheerders) is daar even blij mee. Wij bekijken de vijf grootste zwakke punten.

Telemetrie

We weten nog steeds niet wat Microsoft nou allemaal precies verzamelt en de kans is klein dat we daar ooit achter gaan komen. Microsoft heeft toegegeven informatie over Windows-machines te verzamelen en verder geen uitspraken te doen over de verzamelde data. 

Microsoft heeft een hele lange privacy statement die je kan lezen op de Microsoft site. Ik kan mij heel goed voorstellen dat Microsoft elke lettergreep heeft laten checken door een legertje advocaten om te voorkomen dat iemand er maar een speld tussen krijgt. Microsoft heeft echter vorige maand een sectie herschreven:

Wij verzamelen data van alle features die je gebruikt, de items die je aanschaft en de webpagina's die je bezoekt. Dit geldt ook voor je spraak- en zoekopdrachten die je invoert via Bing, Cortana en onze chat bots.

Microsoft heeft een gedetailleerder overzicht van alle data die het verzamelt ini Brian Lich's Technet Post Configure Windows telemetry in your organization. Daar staat een mooi diagram van alle data die Microsoft verzamelt.

Patch control

De meest gehoorde klacht onder ervaren Windows-gebruikers? De manier waarop Windows 10 zichzelf bijwerkt. Je kan niet kiezen welke updates je wel of niet kan installeren. Je krijgt alles dat Microsoft naar je pusht. 

We hebben het over beveiligings- en non-beveiligingspatches. Als alle patches goed zouden zijn was er niks aan de hand, laat Microsoft lekker patchen en je weet zeker dat iedereen een goede gebruikerservaring krijgt, maar helaas is de werkelijkheid anders soms zitten er patches tussen die meer slopen dan repareren en er zijn maar weinig tools waarmee je alle updates tegen kan houden. Toch is het niet onmogelijk. Versie 1607 (Anniversary Update) heeft een manier om de updates naar je hand te zetten. Deze Group Policy-instelling zit wel goed weggestopt.

Typ gpedit in de Cortana zoekbox en druk op enter (dit werkt alleen in Windows 10 Pro en Enterprise).

Navigeer aan de linkerkant naar Computer configuration > Administrative Templates > Windows Components > Windows Update > Defer Windows Updates. Dubbelklik aan de rechterkant op "Select When Qualuity Updates Are Received"

In het volgende Group Policy scherm, klik je op "enabled" en selecteer de optie "Pause Quality Updates" en klik op ok.

In versie 1607 is het uitschakelen van alle telemetrie-instellingen behoorlijk complex, en dat gaat alleen om de instellingen die je via de gebruikersinterface van Windows kan bereiken. Als je je daaraan wilt wagen, kan je de volgende artikelen gebruiken om de boel dicht te timmeren:

Zo wijzig je je privacy-instellingen in Windows 10

10 Windows 10-instellingen voor paranoïde gebruikers

Privacy-tips voor Windows 10

Het is niet 100 procent zeker dat dit alle telemetrie-instellingen uitschakelt, maar als je goed je best doet, de trucs in bovenstaande artikelen toepast en regelmatig controleert of Microsoft niet stiekem de instellingen weer inschakelt na een update, kom je een heel end.

Een vervelend punt is overigens dat het installatieproces tegenwoordig een "Get Going Fast"-pagina. Deze spoort gebruikers aan Microsoft's standaard privacy-voorkeuren te accepteren.

Je kan de instellingen handmatig wijzigen door op de Customize settings (handmatig instellen)-link te klikken. Je krijgt dan vijf extra schermen waarin je je privacy-instellingen kan aanpassen. Het gaat om 16 extra opties.

Dit was Microsoft's reactie na klachten van de Electronic Frontier Foundation, de Swiss Data Protection Commission (FDPIC) en de French National Data Protection Commission (CNIL).

De volgende versie van Windows 10 (1703, ook wel bekend als de Creators Update) zal een nieuw privacy-scherm bevatten. Dit scherm zou overzichtelijker moeten zijn en minder data moeten verzamelen, aldus Terry Myerson van Microsoft.

Wij hebben over de veranderingen gesproken met de EFF, FDPIC en CNIL en alle partijen zijn iets rustiger geworden.

Reclame

Microsoft's advertentiepraktijken zijn de afgelopen maanden wat agressiever geworden. Er zijn steeds meer on-screen locaties die zo nu en dan worden gevuld met "handige tips" voor/over Microsoft-producten maar als je naar het startmenu kijkt, zal je ook genoeg non-Microsoft producten zien.

Stabiliteit

Stabiliteit is een probleem als er een nieuwe versie van Windows 10 verschijnt. Het duurde ongeveer vier maanden tot de Anniversary Update stabiel was, dat is behoorlijk lang voor gebruikers die niet precies weten hoe zij hun systeem kunnen onderhouden.

Hetzelfde zal gebeuren met versie 1703, het zal even duren voordat de zogenaamde Current Branch for Business (CBB)-status wordt bereikt. Dat zal ongeveer vier maanden duren. Wij raden bedrijven aan te wachten tot deze versie officieel uit is.

Het "wacht even tot Service Pack 1" kan worden vervangen door "Wacht voor de Current Branch for Business"

Gekaapte standaardinstellingen

Windows 10 heeft door de maanden heen de reputatie gekregen instellingen van gebruikers aan te pakken.

In versie 1607 klagen mensen steen en been als een update of installatieproces gebruikersinstellingen reset of overhoop haalt. Standaard-applicaties voor foto's video's en muziek worden gewijzigd, de standaardbrowser wordt teruggezet naar Edge, PDF bestanden worden weer geopend met Edge (zelfs als je handmatig een andere applicatie hebt geïnstalleerd voor het openen van dit bestandstype), mailprogramma's van derden worden vervangen door de Windows Mail app.

Je kan veel van deze associaties wijzigen door naar Start > Instellingen > Systeem > Standaard Apps. Je zal in sommige gevallen met de rechtermuisknop op een bestand moeten klikken en via deze manier een standaard-applicatie moeten selecteren waarmee dat bestandstype geopend moet worden. Je zal dan de optie Openen met > Andere app kiezen moeten selecteren.

Microsoft zegt op de hoogte te zijn van dit probleem en zegt eraan te werken. Uit onze tests in de laatste build lijkt het probleem daadwerkelijk getackeld te zijn. We zullen zien of dat in de uiteindelijke versie ook het geval is.